Nawigacja

Aktualności

IX edycja akcji społecznej „Zapal znicz pamięci” – Łódź, 22 października 2017

„Łatwo jest osądzać dobro i zło z wygodnego fotela we własnym domu. W obozie ludzie zostali odarci z godności osobistej, pozbawieni wszelkich praw i zredukowani do bezmyślnych numerów. W tych anormalnych warunkach, trudno jest odróżnić sprawiedliwość od niegodziwości.” [Wiktor Kielich, Schodami śmierci, Warszawa 2011]

Od pierwszego dnia agresji niemieckiej w 1939 roku terror i egzekucje były codziennym doświadczeniem Polaków w Wielkopolsce, na Pomorzu, Kujawach, Śląsku i ziemi łódzkiej. Niemcy wprowadzili tu znacznie większe represje niż na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Tylko do końca 1939 roku na Kresach zachodnich Rzeczypospolitej zamordowali 40 tysięcy osób, przedstawicieli polskich elit, a głód, terror i eksterminacja stały się przez kolejne lata codziennym doświadczeniem mieszkańców tych ziem. W tym roku przypominamy obozy koncentracyjne m.in. KL Mauthausen-Gusen, KL Stutthof, KL Auschwitz, w których w ramach „akcji prewencyjnej” w latach 1939-1940 osadzono przedstawicieli polskiej inteligencji, a tysiące z nich straciło w nich życie.

W niedzielę 22 października w południe przywołaj bohaterów z dawnych ziem wcielonych do III Rzeszy. Przypomnij ich zasługi. Zapal znicz w miejscach, gdzie ginęli oraz prześlij zdjęcie na stronę internetową na adres: znicz@dzieje.pl oraz znicz@radiopoznan.fm

„Zapal znicz pamięci” to wspólna akcja pięciu radiowych rozgłośni regionalnych i pionów edukacyjnych IPN.

Partnerem akcji jest portal dzieje.pl.

Akcja objęta jest Patronatem Honorowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy.

Jak co roku wspólnie zapaliliśmy Znicze Pamięci przy mogile przedstawicieli łódzkiej inteligencji, zamordowanych jesienią 1939 r., znajdującej się na cmentarzu komunalnym na Dołach przy ul. Smutnej w Łodzi. Towarzyszył nam p. Tadeusz Krzemiński, syn Władysława, bohatera tegorocznej akcji. 

Elementem towarzyszącym akcji „Zapal znicz pamięci” będzie w Łodzi akcja upamiętnienia ofiar Intelligenzation Litzmannstadt realizowana przez pracowników Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Łodzi w formie warsztatów edukacyjnych dla grup szkolnych, które odbędą się 25 października (środa) w Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. Młodzież wykonywać będzie prace, które prezentowane będą 10 listopada w Instytucie Europejskim w Łodzi w trakcie sesji popularnonaukowej łódzkiego IPN, zatytułowanej „»Intelligenzaction« – niemiecka operacja przeciwko polskim elitom 1939–1940”.
 

Bohater tegorocznej akcji „Zapal znicz pamięci”

Łódź: Władysław Krzemiński (1901–1939)

Od urodzenia związany z Łodzią. W marcu 1919 r. zatrudniony jako urzędnik w łódzkim magistracie. Od 1920 r. w szeregach Wojska Polskiego, walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Po demobilizacji powraca do pracy w administracji miejskiej i zajmuje się sprawami finansowymi oraz podatkowymi. W 1930 r. mianowany etatowym urzędnikiem Wydziału Podatkowego Zarządu Miasta Łodzi na stanowisku sekwestora. Od 1927 r. sekretarz I. Gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Łodzi i delegat do władz regionalnych organizacji. W 1930 r. poślubił Janiną Wojciechowską i dwa lata później małżonkowie przeprowadzili się do nowoczesnego osiedla im. Montwiłła Mireckiego na Polesiu Konstantynowskim w Łodzi. Do wybuchu wojny wychowywali dwójkę dzieci: Annę (po mężu Cieślak) i Tadeusza. Zatrzymanie Krzemińskiego nastąpiło 8 lub 9 listopada 1939 r. w pracy i dokonali tego funkcjonariusze gestapo, którzy początkowo przewieźli go do swojej siedziby w pożydowskiej szkole przy al. Anstadta 7. Stamtąd prawdopodobnie trafił do nowo powstałego obozu przejściowego w fabryce Michała Glazera na Radogoszczu przy ul. Krakowskiej 55 (ob. ul. Liściasta 17) w Łodzi. Stąd 12 listopada 1939 r. został wywieziony na miejsce straceń na poligonie wojskowym Łódź-Brus. Wiosną 2008 r. podczas prac archeologicznych na byłym poligonie wojskowym Łódź-Brus natrafiono na szczątki ofiar Intelligenzaktion i w jednym z dołów ekshumowano czterdzieści szkieletów męskich, z których zidentyfikowano jedynie pięć osób. Wśród nich były szczątki Krzemińskiego, którego syn zidentyfikował po obrączce z inicjałami J.K. 10/VIII 1930 r. Przy szkielecie znaleziono również skórzany portfel z herbem Łodzi i inicjałami K.W.

Fotografia Władysława Krzemińskiego z okresu wojny polsko-bolszewickiej (w zdobytej Sokółce na froncie północnym pod Grodnem, 6 września 1920)

Władysław Krzemiński (pierwszy z lewej w pierwszym rzędzie) wśród członków zarządu T.G. Sokół)

Władysław Krzemiński (drugi z prawej w pierwszym rzędzie) wśród członków zarządu T.G. Sokół)

 

Teksty merytoryczne i wybór źródeł:

dr Agnieszka Łuczak, Ewelina Małachowska, Artur Ossowski, Daniel Sieczkowski, Mirosław Sprenger

Osoby koordynujące tegoroczną akcją:

Koordynator ogólnopolski:

Dr Agnieszka Łuczak, agnieszka.luczak@ipn.gov.pl

tel. (61) 8356 955

tel. kom. 604 066 658

Poznań: Agnieszka Kołodziejska, agnieszka.kolodziejska@ipn.gov.pl, tel. (61) 835 69 53

Gdańsk: Daniel Sieczkowski  daniel.sieczkowski@ipn.gov.pl, tel.  (58) 669 05 36

Bydgoszcz: Mirosław Sprenger,  miroslaw.sprenger@ipn.gov.pl, tel. (52) 321 55 27

Katowice: Ewelina Małachowska, ewelina.malachowska@ipn.gov.pl, tel. (32) 207 03 14 

Łódź: Artur Ossowski, artur.ossowski@ipn.gov.pl, (42) 616 27 18

foto: Marzena Kumosińska

do góry