Instytut Pamięci Narodowej 36. rocznica wprowadzenia w Polsce stanu wojennego: ogólnopolska premiera grudniowego numeru „Biuletynu IPN”, widowisko multimedialne „13.12. Psychosis – Palimpsest” i akcja „Zapal światło wolności” – Łódź, 13 grudnia 2017 - Aktualności -

Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi zaprosił 13 grudnia 2017 r. do Instytutu Europejskiego w Łodzi na ogólnopolską premierę grudniowego numeru „Biuletynu IPN” z udziałem Jana Rumana, redaktora naczelnego pisma.

W trakcie spotkania zaprezentowano fragmenty autentycznego nagrania ze strajku 14 grudnia 1981 r. w Zakładach Tekstylno-Konfekcyjnych „Teofilów” w Łodzi, użyczone przez Radio Łódź, któremu przekazała je Komisja Zakładowa NSZZ „Solidarność” ZTK „Teofilów” (podziękowania dla red. Małgorzaty Warzechy, Leszka Próchniaka, Arkadiusza Kumosińskiego). Zdzisław Trusiński, lider komitetu strajkowego, został skazany na 3,5 roku więzienia (prokurator żądał 8 lat). Przed sądem stanęło jeszcze 5 osób. Ilustracją nagrania jest zdjęcie przedstawiające szturmowanie przez ZOMO siedziby Zarządu Regionu Ziemi Łódzkiej NSZZ „Solidarność” 13 grudnia 1981.

Grudniowy numer „Biuletynu IPN” skoncentrowany był na dwóch tematach: rocznicy wprowadzenia stanu wojennego oraz 75. rocznicy powstania Żegoty.

W bloku tekstów dotyczących stanu wojennego przedstawiamy m.in. jak wyglądały pierwsze dni po 13 grudnia ‘81 w Łodzi (tekst Leszka Próchniaka otwierający numer), jakie były reakcje świata na masakrę górników w kopalni „Wujek”; młodzieżowe oblicze oporu w Szczecinie; „ćwiczenia wojskowe” jako szczególnie dotkliwą formę internowania opozycjonistów; sylwetki Piotra Rzewuskiego i Stanisława Możejki, którzy – każdy na swój sposób – konsekwentnie walczyli z komuną.

Prezentacji pisma towarzyszyła sprzedaż wydawnictw Instytutu Pamięci Narodowej.

Po zakończeniu prezentacji przed historyczną siedzibą Zarządu Regionalnego NSZZ „Solidarność” Ziemi Łódzkiej przy ul. Piotrkowskiej odbyło się widowisko multimedalne „13.12. Psychosis – Palimpsest”.

Patronat honorowy nad happeningiem obejmował Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. dr hab. Piotr Gliński.

Organizatorzy:

Zarząd Regionu Ziemi Łódzkiej NSZZ „Solidarność”

Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi

Fundacja „Polska się upomni”

Autorzy inscenizacji:

Dramaturgia i reżyseria – Remigiusz Caban

Inscenizacja – Grzegorz Zieliński

Producent wykonawczy, taśma – Adam Słowik

Produkcja – Fundacja „Polska się upomni”

Główne uroczystości rocznicowe rozpoczęły się o godz. 17.00 mszą świętą w parafii pw. Najświętszego Imienia Jezus w Łodzi. Po mszy rozpoczął się tradycyjny przemarsz uczestników obchodów pod Pomnik-Krzyż poświęcony Ofiarom Stanu Wojennego przy kościele Podwyższenia Świętego Krzyża. Tam obecni wysłuchali okolicznościowego przemówienia oraz złożyli wiązanki i zapalili znicze, wpisując się tym samym w ogólnopolską akcję Instytutu Pamięci Narodowej „Zapal światło wolności”.

13 grudnia 1981 roku w Polsce został wprowadzony stan wojenny. Mając świadomość ogromnego poparcia społecznego dla „Solidarności” i związanego z tym zagrożenia dla swojej pozycji, komuniści postanowili użyć siły i rozprawić się z opozycją. „Solidarność” została zepchnięta do podziemia, a jej przywódcy aresztowani. Władza nie miała skrupułów, by strzelać do stawiających opór. Symbolem zbrodni stanu wojennego stała się masakra w Kopalni „Wujek”.

Brutalne działania reżimu spotkały się ze sprzeciwem wolnego świata. Zapalenie świec w oknach wielu domów na całym świecie stało się znakiem pamięci o walczących o wolność i godność Polakach. Do tego symbolicznego gestu solidarności wezwali wówczas papież Jan Paweł II i prezydent USA Ronald Reagan, a płomień wolności rozbłysnął w Watykanie i w Białym Domu.

Instytut Pamięci Narodowej co roku zachęca do uczczenia pamięci ofiar stanu wojennego w ten sam sposób: zapalając światła wolności w oknach naszych domów 13 grudnia, o godz. 19:30 – w tym samym dniu, w którym przed laty komunistyczna dyktatura usiłowała odebrać Polakom nadzieję.

foto: Marzena Kumosińska, Ireneusz Wach