Wokół Narodowego Dnia Pamięci Polaków Ratujących Żydów – Łódź, 22-24 marca 2019 - Aktualności - Instytut Pamięci Narodowej

W ramach obchodów ustanowionego w ubiegłym roku Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi zorganizował 22 marca 2019 r. w Muzeum Kinematografii w Łodzi projekcje filmu dokumentalnego „Paszporty Paragwaju”. Poprzedził je wykład dr. hab. Janusza Wróbla, pracownika Oddziałowego Bura Badań Historycznych łódzkiego IPN.

Film „Paszporty Paragwaju” w reżyserii Roberta Kaczmarka opowiada mało znaną historię współpracy polsko-żydowskiej, której celem nadrzędnym było życie drugiego człowieka. W latach 1942–1943 w poselstwie RP w Bernie funkcjonowała nieformalna grupa złożona z polskich dyplomatów oraz działaczy organizacji żydowskich. Wspólnie działali na rzecz uzyskiwania paszportów państw Ameryki Południowej. Fałszywe dokumenty trafiały do Żydów w okupowanej Europie, którzy dzięki nim uniknęli w większości wywózek do niemieckich obozów zagłady. Posiadacze tych paszportów trafiali do obozów dla internowanych w Niemczech (Tittmoning, Liebenau, Bölsenberg) oraz do okupowanej Francji (Vittel). Część z nich doczekała końca wojny. Rodziny wielu ocalonych dopiero dziś dowiadują się, komu tak naprawdę zawdzięczają życie. Do grupy działającej przy polskim poselstwie w Bernie należeli: Aleksander Ładoś – od kwietnia 1940 r. poseł pełnomocny w Bernie; jego współpracownik Konstanty Rokicki – konsul w Bernie; Stefan Jan Ryniewicz – sekretarz i kierownik Wydziału Konsularnego w Bernie; Juliusz Kühl – sekretarz poselstwa. Ze strony organizacji żydowskich ogromną rolę odegrali: Adolf H. Silberschein – działacz syjonistyczny, poseł na Sejm RP oraz Chaim Eiss – rabin, działacz Agudat Israel.

***

Również 22 marca Poczta Polska oraz Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi zaprosiły do Urzędu Pocztowego nr 4 w Łodzi przy al. T. Kościuszki 5/7 na otwarcie przygotowanej przez Instytut Pamięci Narodowej wystawy „Akcja »Żegota« Polski Podziemnej”. Wystawę po raz pierwszy pokazano we wrześniu 2017 r. w Warszawie, teraz będzie przez miesiąc gościć w Łodzi. Jej otwarcia dokonał dr Dariusz Rogut, dyrektor Oddzialu IPN w Łodzi. Wstęp merytoczyny przedstawiła Magdalena Zapolska-Downar, pracownik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Łodzi.

„Żegota” była tajną organizacją afiliowaną przy władzach Polskiego Państwa Podziemnego. Zajmowała się ratowaniem żydowskich współobywateli, masowo mordowanych przez niemieckiego okupanta w latach II wojny światowej. Ryzykując własnym życiem, cywilni konspiratorzy ocalili z zagłady co najmniej kilka tysięcy osób.

Ekspozycja IPN, przygotowana w polsko-angielskiej wersji językowej, składa się z kilkunastu kompletów plansz. Powstała z inicjatywy zastępcy prezesa IPN dr. Mateusza Szpytmy. Autorami wystawy są dr Marcin Urynowicz i dr Paweł Rokicki.

***

Główne obchody Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką odbyły się 24 marca. Tego dnia Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi zaprosił do wspólnego złożenia kwiatów przed Pomnikiem Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata Polaków Ratujących Żydów w latach niemieckiej okupacji w latach 1939-45, zlokalizowanym w łódzkim Parku Ocalałych. Okolicznościowe wystąpienie na temat Polaków ratujących Żydów przedstawił dr hab. Janusz Wróbel (OBBH IPN w Łodzi).

***

Nawiązaniem do obchodów będzie również realizowany 3 kwietnia 2019 r. w ramach Klubu Historycznego im. gen. Stefana Roweckiego „Grota” w Wieluniu wykład Doroty Sieprackiej, (OBBH IPN w Łodzi), pt. Polacy ratujący Żydów (godz. 13.00, Muzeum Ziemi Wieluńskiej, ul. Narutowicza 13, Wieluń).