E-Księgarnia
Strajkujący 30 sierpnia 1980 r. pracownicy Zakładu Sprzętu Technologicznego i Transportu KWB „Bełchatów” domagali się zwiększenia pensji, dostatecznego zaopatrywania sklepów i przeprowadzenia wolnych wyborów do rad związków zawodowych. Na zdjęciu: Kopalnia Węgla Brunatnego „Bełchatów”, 1980. Fot. Andrzej Zbraniecki, PAP/ Informacja SB na temat ww. strajku. Fot. Arch. IPN Łódź
Choć w woj. piotrkowskim (w jego granicach znalazły się takie miasta, jak: Bełchatów, Koluszki, Opoczno, Piotrków Trybunalski, Przedbórz, Radomsko, Sulejów, Tomaszów Mazowiecki, Tuszyn i Zelów) nie działała zorganizowana opozycja przedsierpniowa, to pierwsza „przerwa w pracy” na tle ekonomicznym miała miejsce już 8 lipca 1980 r. w Bełchatowskim Okręgu Przemysłowym. Kolejne strajki wybuchały w ostatnich dniach sierpnia. Wówczas zgłaszano nie tylko żądania płacowe, ale także solidaryzowano się (m.in. w Zakładach Przemysłu Odzieżowego „Pilica” w Tomaszowie Maz.) ze strajkującą Stocznią im. Lenina w Gdańsku, popierając 21 gdańskich postulatów, z których najważniejszy dotyczył wolnych związków zawodowych.
Wieść o podpisaniu porozumień sierpniowych sprawiła, że przez woj. piotrkowskie przeszła fala strajków. Uwzględnienie przez rząd PRL postulatów strajkującego Wybrzeża zachęciło piotrkowskich robotników do sformułowania własnych żądań. Niezadowolenie z panującej sytuacji w kraju i regionie ujawnili pracownicy m.in. Huty Szkła Gospodarczego „Hortensja” w Piotrkowie Tryb., Fabryki Maszyn „Radomsko” oraz Zakładów Przemysłu Wełnianego „Tomtex” w Tomaszowie Maz. Protestujące zakłady były poddawane szczegółowej obserwacji przez Służbę Bezpieczeństwa, a najaktywniejszych uczestników strajków niekiedy karnie przesuwano na gorsze stanowiska. Mimo to pracownicy dążyli do utworzenia wolnych związków zawodowych. 4 września 1980 r. w Zakładach Przemysłu Wełnianego „Opoczno” powstał pierwszy Komitet Założycielski. 22 września zarejestrowano Międzyzakładowy Komitet Założycielski Opoczno w gdańskim MKZ.
Komitety ponadzakładowe tworzono w dużych ośrodkach województwa. Jednocześnie decydowano się na przynależność do większych struktur NSZZ „Solidarność” innych regionów. I tak MKZ powstały przy Bełchatowsko-Pomorskim Kombinacie Budowy Elektrowni pierwotnie uznał zwierzchność łódzkich władz związku, a MKZ NSZZ „Solidarność” przy KWB „Bełchatów” początkowo podporządkował się MKZ z siedzibą w Hucie „Katowice”. MKZ NSZZ „Solidarność” Ziemi Radomszczańskiej po powstaniu przystąpił do MKZ Ziemi Łódzkiej. Natomiast komisje zakładowe z Opoczna, Piotrkowa Tryb. i Tomaszowa Maz. podlegały MKZ NSZZ „Solidarność” Ziemi Piotrkowskiej z siedzibą w Opocznie. Utworzenie jednolitego związku łączącego wszystkie regionalne ogniwa utrudniały zarówno rozbieżności koncepcyjne ich członków, jak i działania władz PRL. Pod koniec 1980 r. struktury „Solidarności” istniały w 90 zakładach województwa, obejmując ok. 80 proc. ogółu pracowników.
Fot. Arch. IPN Łódź
Ireneusz Prędki – inicjator powołania pierwszego KZ w woj. piotrkowskim, jedyny delegat z regionu na zjeździe przedstawicieli MKZ w Gdańsku 17 września 1980 r., na którym podjęto decyzję o utworzeniu ogólnokrajowego związku i przyjęto nazwę NSZZ „Solidarność”, a także przewodniczący MKZ Opoczno. Należał do wybranego 6 listopada 1980 r. prezydium MKZ NSZZ „Solidarność” Ziemi Piotrkowskiej.
Katarzyna Helik, Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Łodzi
Już 14 sierpnia w Piotrkowie Trybunalskim o godz. 12.00 przy ul. Marii Curie-Skłodowskiej 3 (przed budynkiem Mediateki 800-lecia), odbędzie się otwarcie wystawy „TU rodziła się »Solidarność«”.