W latach 1945–1947 w obozie kontrolno-filtracyjnym NKWD nr 0331 w Kutaisi (Gruzja) zginęło z głodu i wycieńczenia kilkuset polskich patriotów, w większości żołnierzy Armii Krajowej z Wileńszczyzny. Na terenie prowizorycznych cmentarzy, gdzie spoczywają ich ciała, chowano również przedstawicieli innych narodowości – Japończyków, Litwinów, Łotyszy, Estończyków, Rosjan, Ukraińców i innych. Szczegółowe ustalenie miejsca pochówku konkretnych szczątków polskich ofiar jest bardzo trudnym wyzwaniem, jednak nie niemożliwym.
Obowiązkiem Państwa Polskiego jest upamiętnienie miejsca ich spoczynku jako ważnego martyrologium.
Z inicjatywy Mariusza Maszkiewicza, Ambasadora RP w Tbilisi, w dniu 1 marca 2019 r. odbyło się w Kutaisi robocze spotkanie z miejscowymi władzami gruzińskimi, kościołami oraz przedstawicielami lokalnej społeczności. Wziął w nim udział dr Dariusz Rogut, dyrektor Oddziału IPN w Łodzi, autor wydanej w 2003 r. publikacji Polacy z Wileńszczyzny w obozach sowieckich „saratowskiego szlaku” 1945–1949, w której opisany został m.in. obóz kontrolno-filtracyjny nr 0331 w Kutaisi. W spotkaniu uczestniczył również prof. Włodzimierz Suleja, dyrektor Biura Badań Historycznych IPN.
Spotkanie służyło przekazaniu informacji o powojennych losach Polaków w łagrach NKWD na terytorium Gruzji. Mieszkańcom Kutaisi zostało przekazane dwujęzyczne, blisko 170-stronicowe opracowanie przygotowane na podstawie materiałów dr. Dariusza Roguta dokumentujących śmierć i męczeństwo Polaków w Kutaisi.
Głównym założeniem organizatorów spotkania jest wypracowania jak najlepszej formy wspólnego upamiętnienia ofiar sowieckich represji po II wojnie światowej.
foto: Tomasz Radzikowski