Mity i stereotypy w dziejach Polski i Ukrainy w XIX i XX wieku, red. Andrzej Czyżewski, Rafał Stobiecki, Tomasz Toborek, Leonid Zaszkilniak, Warszawa–Łódź 2012, 496 s.
Obserwujemy dziś rehabilitację mitu i stereotypu jako narzędzi pozwalających wyjść poza scjentystyczny ideał historiografii, odsłaniających fundamenty myślenia o przeszłości i jego kulturowe, religijne czy ideologiczne uwikłania.
Tom studiów Mity i stereotypy w dziejach Polski i Ukrainy w XIX i XX w. jest wspólnym dziełem historyków, którzy od lat uczestniczą w naukowym dialogu polsko-ukraińskim. W centrum zainteresowania autorów pozostaje historiografia narodowa jako ukształtowana w XIX stuleciu opowieść o przeszłości rywalizujących ze sobą społeczności.
Pierwsza część – Mit, stereotyp, pamięć we współczesnej humanistyce, ze szczególnym uwzględnieniem historiografii – grupuje teksty o charakterze teoretyczno-metodologicznym. Część druga – Historiografia. Między mitotwórstwem a mitoburstwem – łączy wypowiedzi odnoszące się do różnych tematów: od historii politycznej, przez historię kultury i życia naukowego, aż po zagadnienia z dziedziny dziejów gospodarczych. Kolejna część – Polacy i Ukraińcy wobec kultu bohaterów narodowych – odwołuje się do trwale zakorzenionych w narodowych narracjach wizerunków herosów, m.in. do postaci Bohdana Chmielnickiego i Józefa Piłsudskiego. Wreszcie ostatnia, zatytułowana Dziedzictwo Rzeczpospolitej wielu narodów. Polsko-ukraińskie spory wokół mitu Kozaczyzny, zbiera teksty odnoszące się do wspólnej przeszłości, zarówno tej dokumentującej współpracę obu nacji, jak i tej, której symbolem stały się dramatyczne konflikty z XVII i XVIII w.
SPIS TREŚCI
Rafał Stobiecki, Wprowadzenie
I. Mit, stereotyp, pamięć we współczesnej humanistyce, ze szczególnym uwzględnieniem historiografii
- Jerzy Maternicki, Historiografia i mity
- Леонід Зашкільняк, Міфологічні підстави конструювання української історії в постмодерну добу
- Wojciech Wrzosek, Osiem tez o obecności mitu w historii
- Maciej Bugajewski, Historiozoficzne wymiary dekonstrukcji mitu
- Алла Киридон, Історична пам’ять як травматичний розрив із минулим: проблемне поле сучасного історичного дискурсу
- Karolina Polasik-Wrzosek, Etnografia/etnologia jako świadectwo stereotypu etnicznego
II. Historiografia. Między mitotwórstwem a mitoburstwem
- Andrzej Wierzbicki, Mitologizacje i demitologizacje „Słowiańszczyzny” w polskiej myśli historycznej XIX wieku
- Іван Куций, Польща в українській історіографії Галичини ХІХ ст.: міф про цивілізаційну зраду слов’янства
- Katarzyna Błachowska, „Powrót do Macierzy” – przyłączenie Rusi Halickiej do Korony w interpretacji Adama Naruszewicza
- Agnieszka Kawalec, U źródeł legendy Ossolineum
- Сергій Сєряков, Єзуїтське шкільництво як чинник прогресивного/регресивного розвитку Речі Посполитої у польській історіографії 1850–1870-х років
- Wiesław Puś, Mit rewolucji przemysłowej w historiografii polskiej
- Marzena Iwańska, Miasto i przestrzeń miejska w świadomości mieszkańców Łodzi przełomu XIX i XX wieku
- Przemysław Waingertner, „Rządzi Polską zakonspirowana mafia” – o stereotypie masonerii w II Rzeczypospolitej
- Joanna Pisulińska, Historycy lwowscy lat 1918–1939. Różne kształty pamięci
- Тетяна Цимбал, Міфи українських емігрантів як спосіб збереження зв’язку з батьківщиною
- Вікторія Константінова, «Свої–чужі?»: взаємні міфи та стереотипи в свідомості українського та польського населення Північного Приазов’я (за матеріалами історико-археографічних експедицій)
III. Polacy i Ukraińcy wobec kultu bohaterów narodowych
- Bożena Płonka-Syroka, Stereotypowe cechy polskiego romantycznego polityka. Ludwik Mierosławski i Edward Dembowski – analiza porównawcza
- Лідія Лазурко, Інтелектуальне коло „Kwartalnika Historycznego” львівської доби: творення культу національного героя
- Віталій Масненко, Міфологізація образу Богдана Хмельницького в українській історичній думці та національній свідомості другої половини ХІХ – першої третини ХХ ст.
- Zbigniew Anusik, Fenomen Iwana Mazepy w historiografii polskiej XIX i XX w.
- Віталій Тельвак, Михайло Грушевський: між доланням і творенням історичних міфів
- Mariola Hoszowska, Mit Matki Polki w dziewiętnastowiecznych syntezach historycznych
- Marta Sikorska-Kowalska, Mikołaj Hankiewicz – bohater dwóch narodów
- Magdalena Nowak, Metropolita Andrzej Szeptycki – między rzeczywistością historyczną a mitologiczną
- Rafał Stobiecki, Józef Piłsudski i jego miejsce w narodowym imaginarium Polaków
- Hanna Wójcik-Łagan, Piłsudski i Ukraina w przekazie szkolnym w latach trzydziestych XX w. Przyczynek do kultu Marszałka
IV. Dziedzictwo Rzeczypospolitej wielu narodów. Polsko-ukraińskie spory wokół mitu Kozaczyzny
- Andrzej Stępnik, Mit Kozaczyzny w historiografii polskiej XIX i XX wieku
- Юрій Волошин, Шляхетські ідеали в козацькому соціумі Лівобережної України 60–70-х років XVIII cт.
- Violetta Julkowska, Dekonstrukcja mitu Kozaczyzny w Dwu latach dziejów naszych Karola Szajnochy
- Eugeniusz Koko, Obraz Rusinów-Ukraińców w piśmiennictwie Franciszka Rawity-Gawrońskiego
- Валентина Шандра, Історія і влада на Правобережній Україні в XIX – початкy XX століття: творення легітимаційних міфів
- Василь Педич, Історія як політика (дискусії в галицькій українській історіографії міжвоєнного часу)
- Костянтин Івангородський, Радянський історіографічний міф про Люблінську унію як „загарбання України” Польщею
- Dorota Malczewska-Pawelec, Geneza Kozaczyzny w peerelowskich syntezach dziejów Polski
Wykaz skrótów / Cписок скорочень
Summary
Indeks nazwisk / Показник прізвищ