Nawigacja

Książki – Łódź

Procesy polityczne działaczy NSZZ „Solidarność” w Łodzi w okresie stanu wojennego

Procesy polityczne działaczy NSZZ Solidarność w Łodzi w okresie stanu wojennego, wstęp i wybór Sebastian Pilarski, opracowanie Sebastian Pilarski (współpraca Krzysztof Kolasa), Łódź 2013 (Biblioteka Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi t. XXX), 352 s.

Wprowadzenie stanu wojennego – zgodnie z intencją jego autorów – miało doprowadzić do położenia kresu działalności w dotychczasowej formie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność". Działania podjęte w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r. były zwieńczeniem kilkunastomiesięcznych przygotowań, prowadzonych przez komunistyczne władze już w okresie poprzedzającym formalne wyrażenie zgody na utworzenie pozostającego poza kontrolą władz ruchu związkowego.

W omawianym w publikacji okresie wymiar sprawiedliwości, obok aparatu bezpieczeństwa państwa, stał się głównym narzędziem represji stosowanych wobec osób nieprzestrzegających narzuconych rygorów. Prokuratury oraz sądy powszechne i wojskowe działały w oparciu o antydatowane na 12 grudnia 1981 r. dekrety: o stanie wojennym, o postępowaniach szczególnych w sprawach o przestępstwa i wykroczenia w czasie obowiązywania stanu wojennego, o przekazaniu do właściwości sądów wojskowych spraw o niektóre przestępstwa oraz o zmianie ustroju sądów wojskowych i wojskowych jednostek organizacyjnych Prokuratury Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w czasie obowiązywania stanu wojennego, jak również zapisy Kodeksu karnego. Regułą było prowadzenie spraw w trybie doraźnym, co nakładało na prokuraturę obowiązek przeprowadzenia postępowania w ciągu 15 dni, a na sąd – rozpoznania sprawy w terminie nie dłuższym niż 5 dni od otrzymania aktu oskarżenia. Orzekany wyrok bezwzględnego pozbawienia wolności miał wynosić co najmniej 3 lata. Należy podkreślić, że wprowadzone ustawodawstwo, m.in. ograniczające funkcjonowanie związków zawodowych i ułatwiające pozbawianie wolności, było sprzeczne z formalnie uznawanymi przez władze PRL normami prawa międzynarodowego, np. Międzynarodowym Paktem Praw Cywilnych i Politycznych czy też konwencjami nr 87 i 98 Międzynarodowej Organizacji Pracy.

Między 13 grudnia 1981 r. a 22 lipca 1983 r. na terenie całego kraju prokuratury powszechne i wojskowe wszczęły w trybie doraźnym 10 774 śledztwa przeciwko 13 634 osobom, w tym 2594 z dekretu o stanie wojennym. Sądy powszechne skazały 1685 osób (979 na podstawie ustawodawstwa stanu wojennego), zaś sądy wojskowe – 10 191 (5681 z dekretu o stanie wojennym). W regionie łódzkim sprawy przeciwko działaczom i sympatykom NSZZ „Solidarność" prowadzone były przed Sądem Wojewódzkim, Sądem Rejonowym i Wojskowym Sądem Garnizonowym w Łodzi, jak również przed Sądem Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy. Wymienione sądy wydawały wyroki m.in. w związku z: organizacją i udziałem w strajkach, redagowaniem, drukiem i kolportażem materiałów bezdebitowych, „publicznym lżeniem PRL i jej naczelnych organów", malowaniem „wrogich napisów" i „osłabianiem władzy ludowej".

Na prezentowany wybór materiałów archiwalnych składają się 42 dokumenty. Są to m.in. akty oskarżenia, protokoły rozpraw głównych i rewizyjnych, wyroki sądów różnych instancji wraz z uzasadnieniami i wnioski o rewizje.

  • Procesy polityczne działaczy NSZZ „Solidarność” w Łodzi w okresie stanu wojennego
    Procesy polityczne działaczy NSZZ „Solidarność” w Łodzi w okresie stanu wojennego
do góry