E-KsięgarniaPolskie podziemie niepodległościowe znalazło się na rozdrożu po wydaniu przez gen. Leopolda Okulickiego „Niedźwiadka” rozkazu z 19 stycznia 1945 r. rozwiązującego Armię Krajową. W ciągu kilku tygodni definitywnie rozpadło się wiele struktur budowanych z wysiłkiem przez kilka lat. Na nielicznych obszarach (np. Białostocczyznie) w płynny sposób przekształcono dotychczasową organizację akowską w nową formę organizacyjną: Obywatelską Armię Krajową. Uratowano w ten sposób dorobek scalania sił zbrojnych w kraju. Obok, swoje szeregi konsolidował obóz narodowy w ramach Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Żołnierze podziemia niepodległościowego lat wojny narażeni byli na planowe represje ze strony komunistów. W związku z tym starali się szukać form samoobrony. Odpowiedzią na to zapotrzebowanie stały się lokalne inicjatywy podejmowane najczęściej przez dowódców średniego szczebla, określane mianem ROAK (Ruch Oporu Armii Krajowej). Budowane wyłącznie w oparciu o konspiratorów akowskich, miały z reguły ograniczony charakter terytorialny. Inicjatywy te, pozbawione naczelnego dowództwa, nawiązywały wprost do konspiracji wojskowej lat wojny. Stały w coraz większej opozycji do koncepcji kolejnych organizacji głównego nurtu poakowskiego (Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, czy Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość), eliminujących konsekwentnie walkę zbrojną.