Dokumentowanie i upowszechnianie historii oraz pamięć o bolesnym doświadczeniu zbrodniczych totalitaryzmów, z którymi Polacy musieli mierzyć się w XX wieku – to podstawowa misja Instytutu Pamięci Narodowej. Jej realizacja nie byłaby możliwa bez osób i środowisk, dla których historia to pasja i wzywanie. Tworzą oni wspaniały krąg Kustoszy Pamięci Narodowej, przyjaciół IPN, dla których najważniejsza jest popularyzacja dziejów Polski, upamiętnienie bohaterów i uczczenie ofiar. Do tego szczególnego grona dołączyli dziś kolejni laureaci Nagrody „Kustosz Pamięci Narodowej” .
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Karol Nawrocki, wręczając okolicznościowe dyplomy i specjalne statuetki, będące symbolem uznania i wdzięczności ze strony IPN, podkreślił:
– To nagroda IPN z najdłuższą tradycją, bo wręczana od 2002. Nagrodzeni to kustosze słowa pisanego, obrazu, ducha i dziedzictwa materialnego, dzięki którym pamięć Narodu jest w dobrych rękach
W tym roku tytułem „Kustosz Pamięci Narodowej” uhonorowani zostali:
- Arkadiusz Gołębiewski – autor i producent filmów dokumentalnych, popularyzator historii
- ks. infułat Jan Sikorski – kapłan archidiecezji warszawskiej, doktor teologii, pierwszy naczelny kapelan Duszpasterstwa Więziennego RP
- Stowarzyszenie Grupa Historyczna „Zgrupowanie Radosław” – grupa organizująca m.in. liczne lekcje historii i pokazy rekonstrukcyjne
- Polish Falcons of America – organizacja polonijna z ponad 130-letnią tradycją
- Stanisław Maria Jankowski (1945–2022) – historyk, badacz, publicysta; nagroda przyznana post mortem.
W uroczystości udział wzięli przedstawiciele władz państwowych, członkowie środowisk działających na rzecz upowszechniania historii Polski, a także organizacji i instytucji współpracujących z Instytutem Pamięci Narodowej. Nie zabrakło również rodzin, przyjaciół i współpracowników tegorocznych laureatów, a także osób wyróżnionych nagrodą w latach ubiegłych.
Ustanowiona w 2002 r. nagroda przyznawana jest corocznie instytucjom, organizacjom społecznym i osobom za szczególnie aktywny udział w upamiętnieniu historii Narodu Polskiego w latach 1939–1989, a także za działalność publiczną zbieżną z ustawowymi celami Instytutu Pamięci Narodowej. Nagroda ma charakter honorowy, a wyróżnieni otrzymują tytuł Kustosza Pamięci Narodowej. Decyzję podejmuje Kapituła, w skład której wchodzą m.in. dotychczasowi laureaci. Na jej czele stoi Prezes IPN.
W gronie dotychczas wyróżnionych tytułem Kustosza Pamięci Narodowej znajdują się min. Tomasz Strzembosz (2002), Władysław Bartoszewski (2004), Zofia i Zbigniew Romaszewscy (2006), Zofia i Andrzej Pileccy (2015), Prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski (2019), a także Komitet Katyński (2010), Społeczny Komitet Pamięci Górników KWK „Wujek” w Katowicach poległych 16 grudnia 1981 r. (2011), Stowarzyszenie „Memoriał” (2012) i Polskie Muzeum w Rapperswilu (2015).
***
W ramach trwającego w Warszawie Kongresu Pamięci Narodowej wręczono dziś także medale „Reipublicae Memoriae Meritum”. Odznaczenie to zostało ustanowione w 2015 r. przez ówczesnego prezesa IPN, dr. Łukasza Kamińskiego. Przyznawane jest instytucjom, organizacjom i osobom fizycznym za wybitne zasługi w działalności publicznej i społecznej dla upamiętniania historii Narodu Polskiego w latach 1917–1990 oraz wspierania IPN w działalności edukacyjnej, naukowej i wydawniczej. Medal dzieli się na trzy stopnie: złoty, srebrny i brązowy.
Odznaczeni zostali:
- Zbigniew Wawer (1956–2022) – medal złoty (pośmiertnie)
- Marcin Zarzecki – medal srebrny
- Magdalena Pszczółkowska – medal srebrny
- Maciej Jabłoński – medal złoty
- Tomasz Karasiński – medal złoty
- Kazimierz Krajewski – medal złoty
Transmisja na kanale IPNtv